مطالعات ژئوشیمیایی و کانی شناختی کانسار سرب و روی گوشفیل ایرانکوه، اصفهان

آیتی, فریماه; دهقانی, هنگامه; مختاری, احمدرضا; مجتهد زاده, سید حسین

مطالعات ژئوشیمیایی و کانی شناختی کانسار سرب و روی گوشفیل ایرانکوه، اصفهان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشگاه پیام نور

² دانشگاه صنعتی اصفهان

³ دانشگاه یزد

چکیده

ﮐﺎﻧﺴﺎر ﺳﺮب و روی اﻳﺮاﻧﻜﻮه در فاصله 25 کیلومتری جنوب غرب اصفهان و در زون ساختاری سنندج - سیرجان واقع شده است. سنگ‌های در ﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه ﻛﺎﻧﺴﺎر عمدتاً سنگ‌های ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻲ ﻛﺮﺗﺎﺳﻪ و ﺷﻴﻞ ژوراﺳﻴﻚ اﺳﺖ. ﻛﺎﻧﻪ زاﻳﻲ که عمدتاً در نهشته‌های ﻛﺮﺑﻨﺎﺗﻪ ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ شامل اسفالریت، گالن و پیریت است. اسفالریت فراوان‌ترین کانی سولفیدی است که به‌طور یکنواخت در ماتریکس غنی از پیریت و گالن پراکنده است. پیریت در اغلب مراحل کانه زایی به صورت همرشدی با اسفالریت وجود دارد. کالکوپیریت به صورت اکسولوشن در جهت کلیواژهای اسفالریت قابل مشاهده است. ظاهراً گالن زودتر از اسفالریت ته نشین شده که این امر می‌تواند به دلیل تحرک کمتر عنصر سرب در مقایسه با روی در محلول‌های گرمابی باشد. این پژوهش بر تشخیص عناصر ردیاب و پاراژنزهای عنصری در کانسار گوشفیل و شناسایی کانی‌های منشأ این عناصر تمرکز یافته است. بر اساس مقایسه نتایج آنالیزهای ICPانجام‌شدهدر سنگ شیل و دولومیت نهشته معدنی گوشفیل و عناصر موجود در شیل و دولومیت جهانی و شیل و دولومیت زمینه، بهترین عناصر ردیاب را می‌توان Ag, Sb,Cd, Cr, Zn, Pbمعرفی نمود. با توجه به آنالیز الکترومایکروپروب منشأ عناصر ردیاب مشخص‌شده، کانی‌های اسفالریت، گالن و پیریت است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Determination of Elemental Paragensis at Gushfil (Irankuh) Pb-Zn Deposit by Mineralographic and Geochemical Studies

نویسندگان [English]

Farimah Ayati ¹
Hengameh Dehghani ²
Ahmadreza Mokhtari ²
Seyyed Hossein Mojtahedzadeh ³

¹ Payame Noor University

² Isfahan University of Technology

³ Yazd University

چکیده [English]

Pb-Zn deposits at Irankuh range are located along Irankuh Mountain 25 km south west of Isfahan along Sanandaj-Sirjan structural zone. The host rocks of the deposit are mainly Cretaceous carbonate and Jurassic shale units; however, it is mainly formed inside carbonate unit. Sulphide minerals of the deposit are mainly composed of sphalerite, galena and pyrite. The most abundant mineral is sphalerite that is evenly distributed in a matrix rich of pyrite and galena. Pyrite is one of the commonly found minerals which are formed during most of mineralisation episodes as intergrowth. This research focuses on recognition of pathfinder and paragenetic elements in Gushfil deposit and origin mineral of these elements. Based on the performed analyses (ICP-OES) on shale, dolomite an ore samples (collected in the area) and their comparison with local and global shale analyses the following elements are determined Ag, Sb, Cd, Co, Li, Zn and Pb and the bearing minerals are sphalerite, galena and pyrite.

کلیدواژه‌ها [English]

Irankuh
pathfinder elements
Geochemistry
Gushfil
Pb-Zn

مراجع

[1] اسماعیلی، عباس؛ ربانی، مهدی؛ (1390) ؛ گزارش نقشه زمین شناسی معدنی گستره گوشفیل- تپه سرخ، شرکت معدنی باما.

[2] تیموری، فرزانه؛ پاکزاد، حمیدرضا؛ باقری، هاشم؛ شاهنوشی، علیرضا؛(1389) ؛"بررسی عناصر سنگین در رسوبات آواری معدن ایرانکوه و اثرات زیست محیطی آن"، چهارمین همایش تخصصی محیط زیست، تهران.

[3] تیموری،فرزانه؛ پاکزاد، حمیدرضا؛ باقری، هاشم؛ (1390) ؛"بررسی منشاء فلزات و سیالات کانه سازسرب وروی ایرانکوه"، پژوهشهای چینه نگاری و رسوب شناسی، جلد44، شماره 27، ص 83-102.

[4] داودی فرد، مژده؛ فرقانی تهرانی، گیتی؛ اسماعیلی، حسن؛ (1390) ؛ " توزیع عناصر سرب ، روی ، آنتیموان، کادمیوم و آرسنیک در منطقه معدنی ایرانکوه"، سی امین گردهمایی علوم زمین، تهران.

[5] ﻋﺎﺑﺪﻳﻨﻲ، مرتضی؛ (1382) ؛ ﺗﺨﻤﻴﻦ ذﺧﻴﺮه و ﻣﺮزﺑﻨﺪی ﺑﻬﻴﻨﻪ، ﺑﻠﻮک ﻫﺎی ﻛﺎﻧﺴﻨﮓ و ﺑﺎﻃﻠﻪ در ﻣﻌﺪن ﺗﭙﻪ ﺳﺮخ ﺑﻪ روش ﻫﺎی زﻣﻴﻦ آﻣﺎری، پایان نامه ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ، داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻲ اﺻﻔﻬﺎن، ایران.

[6] ﻗﺎﺳﻤﻲ ﺗﻮدﺷﻜﭽﻮﻳﻲ، علی؛، (1374) ؛ ﺑﺮرﺳﻲ زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﻲ، آﻧﺎﻟﻴﺰ رﺧﺴﺎره و ژﺋﻮﺷﻴﻤﻲ ﻛﺎﻧﺴﺎر ﺳﺮب و روی ﻛﻼه دروازه -ﮔﻮدزﻧﺪان- ﺧﺎﻧﻪ ﮔﺮﮔﻲ در داﻣﻨﻪ ﺟﻨﻮﺑﻲ اﻳﺮاﻧﻜﻮه(ﺟﻨﻮب ﻏﺮﺑﻲ اﺻﻔﻬﺎن) ، پایان نامه ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ، داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﺪرس ﺗﻬﺮان، ایران.

[7] ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ، منصور؛(1381)؛ دﻳﺒﺎﭼﻪ ای ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ اﻗﺘﺼﺎدی اﻳﺮان؛ اﻧﺘﺸﺎرات ﺳﺎزﻣﺎن زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ و اﻛﺘﺸﺎﻓﺎت ﻣﻌﺪﻧﻲ ﻛﺸﻮر؛ تهران.

[8] ﺳﻴﻤﻮﻧﺰ، وارطان؛(1385)؛ ژﺋﻮﺷﻴﻤﻲ ﻛﺎﻧﺴﺎرﻫﺎی رﺳﻮﺑﻲ؛ اﻧﺘﺸﺎرات داﻧﺸﮕﺎه تهران؛ تهران.

[9] Kretz, R.; 1983; “Symbols for rock forming minerals”; American Mineralogist, Vol.68, pp.277-279.

[10] Levinson, A. A.; 1974; Introduction to Exploration Geochemistry, Applied Publishing Ltd. Wilmette.

[11] Paradis, S., and Nelson, J.L.; 2007; "Metallogeny of the Robb Lake carbonate- hosted zinc-leaddistrict, northeastern British Columbia", in: Goodfellow W.D. (eds.), Mineral Deposits of Canada, Vol.5, pp. 633-654.

[12] Xiao, T., Yang, F., Li, Sh., Zheng, B. and Ning, Z. ;2012;"Thallium pollution in China: A geo-environmental perspective";Science of the Total Environment, Vol. 421, pp.51-58.

[13] Zahedi, M.; 1976; Explanatory Text of the Esfahan Quadrangle Map 1:250000, Geological Survey of Iran