Document Type : Research Article
Authors
Dept. of Mining, University of Tehran, Tehran, Iran
Abstract
Keywords
Main Subjects
با توجه به اینکه سازندهای تخریبی مخزنی عمدتاً تمیز (بدون رس) نیستند و میان لایههای رسی در اعماق مختلف آنها وجود دارند، تشخیص جنس طبقات مختلف با تلفیق کلیه نگارها با یکدیگر عملکرد مناسبی ندارد و نمیتوان به درستی نوع گونههای مختلف سنگی را تشخیص داد ]1[. حضور انواع کانیهای رسی در مقادیر متغیر موجب کاهش تخلخل و در نتیجه کاهش کیفیت مخزنی میشود. از سوی دیگر، وجود انواع رسها، تفسیر برخی از نگارها از قبیل نوترون را با مشکل مواجه میکند که این امر خود سبب ایجاد مشکلاتی در تعیین نوع جنس طبقات میشود. تشخیص اشتباه نوع سنگهای موجود با استفاده از نگارهای شاخص، سالانه سبب تحمیل هزینههای گزافی به صنایع بالادستی نفت میشود. شناسایی و انتخاب نگارهای مناسب در سازندهایی با حضور رس فراوان، میتواند در تشخیص صحیح انواع لایهبندی و تعیین سنگشناسی کمک شایانی انجام دهد ]2-1[. روش خوشهبندی که یکی از روشهای آمار چند متغیره است که در شناسایی نوع سازندها از لحاظ سنگشناسی بسیار موفق عمل کرده است. این روش در سایر مسائل مطرح در مهندسی نفت نیز به کار رفته است ]2[. مثلاً با استفاده از تکنیک خوشهسازی به روش میان مرکزی فازی به عنوان یک دیدگاه جهت تعیین گونههای سنگی در میدان گازی پارس جنوبی مطالعه ای انجام شده که در آن هر خوشه ساخته شده بر مبنای پارامترهای تخلخل و تراوایی به عنوان نماینده یک گونه سنگی در نظر گرفته شده است. همچنین در محیط متلب برنامهای نوشته شده است که بتواند تراوایی و گونههای سنگی تعریف شده به روش خوشهسازی فازی از روی نمودارهای چاهپیمایی شناسایی نماید ]3[. همچنین برای تعیین رخسارههای الکتریکی در یکی از سازندهای کربناته مخازن جنوب کشور از روشهای خوشهای چند متغیره استفاده شده است که اساس این روشها، گروهبندی دادههای مشابه و متمایز ساختن آنها از دادههایی بوده است که از نظر آماری با این گروهها اختلاف دارند ]4[. در سال 1391 در مطالعهای مقایسه رویکردهای خوشهبندی هوشمند و آماری برای پیشبینی کل کربن آلی با استفاده از سیستمهای هوشمند انجام شده است ]5[. مدلسازی سه بعدی رخساره های الکتریکی مخزن با استفاده از خوشهبندی یکپارچهسازی و روش زمین آماری در یکی از میادین مرکزی خلیج فارس انجام شد و براساس نتایج، خوشهبندی سلسه مراتبی بهترین پاسخ را فراهم نمود ]6[. روش خوشهبندی برای تعیین رخسارههای الکتریکی همراه با یک روش هوشمند ترکیبی مبتنی بر پیشبینی تخلخل و نفوذپذیری نیز در یکی از میادین گازی پارس جنوبی واقع در خلیج فارس به طور موفقیت آمیزی انجام شده است ]7[. محققان دیگری نیز با استفاده از الگوریتم بلوکینگ، اثرات نوفههای محیط چاه و اثر لایههای جانبی را از قرائت نمودارهای پتروفیزیکی برداشتند و سپس تغییرات ناگهانی این نمودارها را با استفاده از فیتلر لاپلاسین و روش خوشهبندی به عنوان مرز لایهها معرفی شده است ]8[. بررسی کارآیی استفاده از تبدیل موجک و روش خوشهبندی اصلاح شده میانگین k در طبقهبندی سنگشناسی مخزن با استفاده از نگار هستهای نیز نشان داده است از این روش می توان در تعیین خودکار گونه های سنگی استفاده کرد ]9[. به طور کلی میتوان گفت خوشهبندی نگارهای پتروفیزیکی به روش میانگین k در تحقیقات بسیاری به طور موفقیتآمیزی قادر به جداسازی گونههای سنگی متفاوت از یکدیگر بوده است ]11-9[. در یکی از اخیرترین تحقیقات انجام شده، شناخت سنگشناسی مخزن با استفاده از روش بهبودیافته الگوریتم نزدیکترین همسایگی در یکی از میادین چین انجام شده است که به فهم بهتر ویژگیهای مخزنی کمک شایانی نموده است ]12[.