Document Type : Research Article
Authors
Dept. of Mining, Petroleum & Geophysics, Shahrood University of Technology, Shahrood, Iran
Abstract
Keywords
Main Subjects
مدل سرعت لرزهای دقیق نقش بسزایی در تهیه تصویر لرزهای مطلوب از ساختارهای زیر سطحی دارد. در این بین روشهای تصویرسازی عمقی حساسیت بیشتری نسبت به دقت و صحت مدل لرزهای در مقایسه با تصویرسازی زمانی از خود نشان میدهند [1]. معمولاً تهیه مدل سرعت فرایندی بسیار پیچیده و در برخی موارد زمانبر است. لذا به منظور تسهیل در ساخت مدل سرعت، بیشتر روشهای تهیه مدل سرعت از یک سری فرضیات و سادهسازیها درباره محیط انتشار موج استفاده میکنند. این سادهسازیها در مراحل اولیه تصویرسازی آسیب چندانی به دقت مدل سرعت اولیه وارد نمیکنند. چرا که مدل اولیه یک مدل کاملاً ضمنی است و تنها به منظور ایجاد زمینهای برای تهیه مدل سرعت نهایی ساخته میشود[2]. از طرف دیگر با توجه به اینکه خصوصیات جنبشی انتشار امواج لرزهای معمولاً توابعی غیرخطی از سرعت انتشار امواج هستند و حل این توابع در یک گام و به صورت معادله چند مجهولی قابل حل نیستند، لذا بیشتر روشهای تهیه مدل سرعت، مبتنی بر تکرار هستند [3]. بدین معنی که با به روزرسانی مدل سرعت اولیه در هر تکرار و اعمال محدودیتهای لازم و احیاناً یک مرحله خطیسازی، مدل سرعت نهایی انتشار موج در محیط به دست میآید. در انتها میزان همخوانی دادههای شبیهسازی شده در مدلسازی مستقیم از روی مدل سرعت نهایی با دادههای مشاهدهای، میتواند به عنوان معیاری برای رد یا قبول مدل سرعت نهایی استفاده شود [4]. از تفاوتهای اساسی روشهای مختلف تهیه مدل سرعت، انتخاب معیار پذیرش یا عدم پذیرش مدل سرعت نهایی است. اگرچه همه روشهای تهیه مدل سرعت در گام اول بر اساس معیار همخوانی با دادههای لرزهای استوار هستند، ولی این معیار به تنهایی قادر به تخمین دقت مدل سرعت نخواهد بود و صحت مدل باید توسط معیارهای دیگری نیز بررسی شود. در حالت کلی، روشهای توموگرافی، ابزارهای بیشتر و دقیقتری به منظور ارزیابی همخوانی مدل سرعت با دادهها در اختیار قرار میدهند و بنابراین مدلهای سرعت نهایی، دارای صحت و دقت بیشتری خواهند بود [5]. روشهای ترکیبی مدل سرعت توموگرافی مبنی بر لایه و تفسیر توامان میتواند به منظور کاهش خطای مدل سرعت و افزایش همخوانی دادهها با مدل به کار برده شود [6]. بدین ترتیب خطای هر لایه در فرایند به روزسانی مدل، به لایههای زیرین انتقال نخواهد یافت. بدین ترتیب میتوان روش به روز رسانی تکرار مدل سرعت در کوچ عمقی پیش از برانبارش را به منظور حذف اثر آنومالیهای سرعت سطحی در برداشتهای تصویری مشترک به منظور بررسی میزان همخوانی مدل سرعت با دادهها استفاده کرد [7]. همچنین میتوان نشان داد که روشهای توموگرافی پرتو[i]، در صورتی که نقاط سرعت باقیمانده به خوبی قابل انتخاب نباشند، کارکرد خود را از دست خواهد داد [8]. در همین راستا، معکوسسازی برونراد باقیمانده[ii] در کوچ عمقی پیش از برانبارش کیرشهف و رابطه غیرخطی در توموگرافی سهبُعدی مدل سرعت برای کاهش خطای مدلسازی میتواند استفاده شود [10، 9]. با توجه به دقت بالای روش توموگرافی شبکهای در تخمین مدل سرعت، این روش قابلیت تصویرسازی تغییرات ساختاری کوچک را نیز دارد [11]. پیشرفت در افزایش دقت روشهای توموگرافی شبکهای مدل سرعت به گونهای بود که از آن در تصویرسازی ساختار پیچیده در زیر زون گسله و پایش ذخیرهسازی دی اکسیدکربن میتوان استفاه کرد [12، 13]. با این حال این روشها دارای محدودیتهایی هستند که کاربرد آنها را محدود میکند. به عنوان نمونه، تعداد زیاد نقاط لازم به منظور انجام عمل توموگرافی مدل سرعت در بیشتر موارد، از مشکلات اصلی در این دسته از روشها است [14]. معمولاً این نقاط، چه در روش خودکار و چه در روش دستی، از روی سطح بازتابنده در مدل در انتخاب میشوند که هرچه تعداد آنها بیشتر باشد، دقت تصویر نهایی افزایش خواهد داشت.