Document Type : Research Article
Authors
1 Dept. of Mining, Petroleum & Geophysics, Shahrood University of Technology, Shahrood, Iran
2 Dept. of Mining, Malayer University, Malayer, Iran
Abstract
Keywords
Main Subjects
وارونسازی دادههای گرانی یکی از مهمترین گامها در تفسیر دادههای حاصل از این روش است. هدف از وارونسازی این دادهها، یافتن چگالی و پارامترهای مدل زیرسطحی ناشناخته زمین است، به گونهای که دادههای مشاهدهای بر سطح زمین را باز تولید نماید. در وارونسازی خطی دادههای گرانی فرض بر این است که زیر سطح زمین در محدوده برداشت دادهها را میتوان به بلوکهای کوچکی با ابعاد ثابت تقسیم نمود، سپس با حل مسئله وارونسازی، چگالی مجهول هر یک از این بلوکها به دست خواهد آمد. مشکل اصلی در وارونسازی دادههای حاصل از عملیات گرانیسنجی، عدم یکتایی جواب ناشی از وارونسازی دادههای این روش ژئوفیزیکی است. بنابراین وارونسازی خطی دادههای گرانیسنجی یک مسئله بد حالت است[1]. روشهای مختلفی برای وارونسازی دادههای میدان پتانسیل وجود دارد. بیر و همکاران(1995) روش تجزیه مقدار تکین را برای وارونسازی سهبعدی دادههای گرانی به کار گرفتند. آنها روش وارونسازی تیخونوف مرتبه صفر را به کار گرفتند و دادهها را بدون نوفه در نظر گرفتند. نتایج نشان میدهد تنها زمانی که سلولهای زیرسطحی کم بوده و مقدار نوفه موجود در دادهها کم است، میتوان این روش را در وارونسازی به کار گرفت[2]. یکی از روشهای ارائه شده برای حل این مسائل ارائه یک مدل هموار است. یکی از روشهای رایج برای رسیدن به این مدل کمینه کردن تابع هدف است که این تابع هدف عدم برازش دادهها را با یک شرط دیگر مثل یکی از شرطهای منظمسازی تیخونوف ترکیب میکند[1]. یکی از مسایل مهم در روشهای منظمسازی، از جمله روش تیخونوف، انتخاب مقدار مناسب پارامتر منظمسازی است[3]. روشهای متعددی برای تخمین پارامتر منظمسازی در مسایل وارونسازی خطی دادههای ژئوفیزیکی وجود دارد که ممکن است تحت شرایط خاصی جواب خوبی داشته باشند ولی تحت شرایطی دیگر جواب خوبی نداشته باشند[4]. الدنبرگ و لی (2005) از روش اصل اختلاف، منحنیL و اعتبارسنجی متقاطع تعمیمیافته (GCV) برای تعیین پارامتر منظمسازی در وارونسازی دادههای میدان پتانسیل استفاده کردند. آنها دریافتند که با استفاده از روش اعتبارسنجی متقاطع میتوان به مقدار پارامتر منظمساز مناسب نزدیک شد و تا حدودی سطح نوفه مناسب را تخمین زد. روش اصل اختلاف زمانی به کار گرفته میشود که مقدار نوفه به خوبی در دادهها مشخص و معلوم است[5]. هر چند روش منحنی L روش خوبی برای انتخاب پارامتر منظمسازی است، ولی هیچ تضمینی وجود ندارد که همیشه پارامتر منظمسازی مناسبی ارائه دهد. در حالی که تابع مورد استفاده در روش GCVبیشتر اوقات خوب عمل میکند[2]. قائدرحمتی (1392) نشان داد که با استفاده از روش اعتبارسنجی متقاطع تعمیمیافته وزندار(WGCV) سرعت و دقت انجام وارونسازی دادههای مگنتوتلوریک افزایش مییابد[6]. عابدی و همکاران (2013) از روش WGCV در وارونسازی سهبعدی دادههای مغناطیس استفاده کردند[7]. در این پژوهش با استفاده از روش اعتبارسنجی متقاطع برای تخمین پارامتر منظمسازی و روش برنامهنویسی درجه دو به وارونسازی دوبعدی دادههای گرانی پرداخته شده است. به منظور اعتبارسنجی، الگوریتم پیشنهادی بر روی یک مدل مصنوعی و یک پروفیل از دادههای گرانیسنجی معدن مس موبرون اعمال شده است. که نتایج حاصل از آن عملکرد روش پیشنهادی را تایید میکند.